Lời mở đầu: “Của bền tại người” chưa bao giờ sai
Đối với anh em biker chúng ta, chiếc mô tô, xe máy không chỉ là phương tiện di chuyển. Nó là người bạn đồng hành trên mọi nẻo đường, là “chiến mã” thể hiện cá tính và đam mê. Chắc hẳn không ai muốn người bạn của mình sớm “lâm bệnh”, trở nên ọp ẹp, xuống cấp chỉ sau một thời gian ngắn sử dụng. Thế nhưng, có những thói quen tưởng chừng vô hại mà chúng ta vẫn làm hàng ngày lại chính là thủ phạm âm thầm phá hoại chiếc xe của bạn.
Trong bài viết này, Yêu Môtô sẽ cùng anh em “bắt bệnh” 10 sai lầm phổ biến nhất khiến xe mau hỏng và tốn kém chi phí sửa chữa. Hãy xem bạn có đang mắc phải lỗi nào không nhé!
10 sai lầm tai hại khiến xe máy nhanh “tã”
1. Lười thay nhớt hoặc thay nhớt không đúng loại
Đây có lẽ là “tội đồ” số một và phổ biến nhất. Nhiều anh em thường quên hoặc cố tình trì hoãn việc thay nhớt vì nghĩ rằng xe vẫn chạy được. Đây là một quan niệm cực kỳ sai lầm. Nhớt động cơ được ví như “máu” của chiếc xe, có tác dụng bôi trơn, làm mát, làm sạch và chống ăn mòn các chi tiết máy.
Hậu quả:
- Nhớt cũ, bẩn: Sau một thời gian hoạt động, nhớt sẽ bị biến chất, lẫn nhiều mạt kim loại và cặn bẩn. Nó mất đi khả năng bôi trơn, khiến các chi tiết kim loại như piston, xi-lanh, trục cam… ma sát trực tiếp với nhau, gây mài mòn nghiêm trọng.
- Nóng máy, ì máy: Khả năng làm mát của nhớt cũ giảm đi, khiến động cơ nhanh nóng hơn, vận hành nặng nề, ì ạch và tiêu hao nhiều nhiên liệu hơn.
- Hỏng hóc nghiêm trọng: Nếu để tình trạng này kéo dài, nhẹ thì xe bị lúp-pê nhẹ, nặng thì có thể dẫn đến bó máy, cong tay dên, vỡ piston… Chi phí để “làm lại hơi” hoặc thay thế các bộ phận này là cực kỳ đắt đỏ.
Lời khuyên: Hãy tuân thủ lịch thay nhớt định kỳ theo khuyến cáo của nhà sản xuất, thường là sau mỗi 1.500 – 2.500 km. Đừng quên chọn đúng loại nhớt có cấp độ và độ nhớt phù hợp với loại xe và điều kiện vận hành của bạn.
2. Thờ ơ với lốp xe (bơm quá non hoặc quá căng)
Lốp xe là bộ phận duy nhất của xe tiếp xúc với mặt đường, nhưng lại thường bị chúng ta bỏ quên. Việc không kiểm tra áp suất lốp thường xuyên là một sai lầm tai hại.
Hậu quả của lốp non hơi:
- Tốn xăng: Lốp non làm tăng diện tích tiếp xúc với mặt đường, tạo ra lực cản lớn hơn, khiến động cơ phải làm việc vất vả hơn và “ngốn” nhiều xăng hơn.
- Nhanh mòn lốp: Lốp non sẽ bị mòn không đều ở hai bên mép, làm giảm đáng kể tuổi thọ của lốp.
- Nguy hiểm: Xe khó điều khiển hơn, đặc biệt khi vào cua. Nguy cơ bị dập lốp, nổ lốp khi cán phải vật nhọn cũng cao hơn.
Hậu quả của lốp quá căng:
- Giảm độ bám đường: Lốp quá căng làm giảm diện tích tiếp xúc, khiến xe dễ bị trơn trượt, đặc biệt khi đi trên đường ướt hoặc phanh gấp.
- Gây xóc, hại phuộc: Xe sẽ đi rất xóc, toàn bộ rung động sẽ truyền thẳng lên hệ thống giảm xóc và khung sườn, lâu ngày sẽ gây hư hại các bộ phận này.
- Mòn không đều: Lốp sẽ bị mòn nhiều hơn ở phần giữa.
Lời khuyên: Hãy trang bị một chiếc bơm nhỏ và đồng hồ đo áp suất. Kiểm tra và duy trì áp suất lốp đúng theo thông số mà nhà sản xuất ghi trên gắp sau hoặc trong sách hướng dẫn sử dụng, ít nhất 1-2 lần/tuần.
3. Thói quen phanh/thắng gấp và rà phanh liên tục
Cách bạn sử dụng phanh ảnh hưởng trực tiếp đến tuổi thọ của cả hệ thống phanh và sự an toàn của chính bạn. Nhiều người có thói quen chỉ sử dụng phanh trước hoặc phanh sau, phanh gấp đột ngột, hoặc rà phanh liên tục khi xuống dốc.
Hậu quả:
- Mòn nhanh má phanh, đĩa phanh: Rà phanh liên tục tạo ra ma sát và nhiệt độ cao, làm chai cứng hoặc mài mòn má phanh (bố thắng) và đĩa phanh một cách chóng mặt.
- Sôi dầu phanh: Nhiệt độ quá cao có thể làm sôi dầu phanh (đối với phanh đĩa), tạo ra bọt khí trong hệ thống và gây mất phanh đột ngột, cực kỳ nguy hiểm.
- Nguy cơ tai nạn: Phanh gấp chỉ bằng một bánh (trước hoặc sau) dễ gây ra hiện tượng khóa bánh, trượt dài và mất kiểm soát.
Lời khuyên: Tập thói quen phanh kết hợp cả phanh trước và sau một cách nhịp nhàng. Khi xuống dốc, hãy kết hợp phanh bằng động cơ (về số thấp) để giảm tốc độ, chỉ sử dụng phanh khi cần thiết.
4. Rửa xe sai cách
Giữ xe sạch sẽ là điều tốt, nhưng rửa xe không đúng cách lại có thể “lợi bất cập hại”.
Những lỗi thường gặp:
- Dùng vòi phun áp lực cao xịt thẳng: Xịt trực tiếp vào các bộ phận nhạy cảm như ổ khóa, hệ thống điện, bugi, cổ pô, nhông sên dĩa, bạc đạn… sẽ làm nước lọt vào trong, gây chập điện, rỉ sét, và rửa trôi lớp mỡ bôi trơn quan trọng.
- Rửa xe khi máy còn nóng: Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột khi xịt nước lạnh vào động cơ đang nóng có thể gây nứt lốc máy hoặc các chi tiết kim loại.
- Dùng xà phòng giặt, nước rửa chén: Các chất tẩy rửa mạnh này sẽ làm phai màu sơn, ăn mòn các chi tiết kim loại và làm lão hóa các bộ phận bằng nhựa, cao su.
Lời khuyên: Sử dụng dung dịch rửa xe chuyên dụng. Chờ máy nguội hẳn rồi mới rửa. Tránh xịt nước áp lực cao trực tiếp vào các khu vực nhạy cảm. Sau khi rửa, hãy lau khô và khởi động xe chạy vài phút để hơi nóng làm khô các chi tiết bên trong.
5. Thốc ga ngay khi vừa khởi động xe
Nhiều anh em có thói quen vội vàng, nổ máy là lên ga chạy ngay, đặc biệt vào buổi sáng. Đây là hành động đang “giết chết” động cơ một cách từ từ.
Hậu quả: Khi xe để qua đêm, phần lớn nhớt đã chảy xuống đáy cacte. Việc thốc ga ngay lập tức sẽ ép các chi tiết máy hoạt động ở cường độ cao trong khi chưa được bôi trơn đầy đủ. Điều này gây ra sự mài mòn cực lớn, tương đương với việc bạn chạy xe hàng chục kilomet trong điều kiện bôi trơn hoàn hảo.
Lời khuyên: Sau khi khởi động, hãy để xe nổ máy không tải (chạy garanti) khoảng 30 giây đến 1 phút. Đây là thời gian vàng để bơm nhớt có thể đưa “máu” đi khắp các chi tiết động cơ, đảm bảo mọi thứ sẵn sàng cho một hành trình êm ái.
6. Chở quá tải trọng cho phép
Mỗi chiếc xe đều được thiết kế với một mức tải trọng tối đa. Việc thường xuyên chở nặng hơn mức này sẽ gây áp lực khủng khiếp lên toàn bộ kết cấu xe.
Hậu quả:
- Hệ thống giảm xóc (phuộc): Bị quá tải liên tục sẽ nhanh chóng yếu đi, chảy dầu, và mất khả năng giảm chấn.
- Khung sườn: Có thể bị ảnh hưởng, cong vênh theo thời gian.
- Động cơ: Phải làm việc quá sức, gằn máy, nóng hơn và nhanh xuống cấp.
- Lốp xe và nhông sên dĩa: Cũng chịu áp lực lớn hơn và nhanh mòn hơn.
Lời khuyên: Hãy xem sách hướng dẫn sử dụng để biết tải trọng tối đa của xe và cố gắng tuân thủ. Nếu thường xuyên phải chở nặng, hãy cân nhắc việc nâng cấp hệ thống giảm xóc cho phù hợp.
7. Bỏ quên bộ ba “nhông – sên – dĩa”
Với các dòng xe côn tay và xe số, nhông sên dĩa (NSD) là bộ phận truyền động tối quan trọng. Tuy nhiên, nó lại nằm ở vị trí dễ bám bẩn và thường bị lãng quên.
Hậu quả: Một bộ NSD khô, bẩn, chùng sẽ gây ra tiếng kêu khó chịu khi vận hành, làm xe bị giật cục, tốn xăng và rất nhanh bị mài mòn. Nguy hiểm hơn, sên quá chùng có thể bị tuột hoặc đứt khi đang chạy ở tốc độ cao, gây hậu quả khôn lường.
Lời khuyên: Hãy vệ sinh và bôi trơn sên định kỳ mỗi 500 – 700 km bằng các dung dịch chuyên dụng. Kiểm tra và tăng sên khi cần thiết. Khi NSD đã quá mòn (răng dĩa nhọn, sên giãn hết mức), hãy thay cả bộ để đảm bảo hoạt động đồng bộ và an toàn.
8. Thường xuyên để bình xăng cạn kiệt
Thói quen chờ đèn báo xăng sáng rồi mới đi đổ, hoặc thậm chí để xe hết xăng giữa đường là cực kỳ có hại.
Hậu quả: Dưới đáy bình xăng luôn có một lượng cặn bẩn và hơi nước tích tụ theo thời gian. Khi bạn để xăng cạn, bơm xăng sẽ hút cả những tạp chất này vào hệ thống phun xăng, gây tắc kim phun, tắc lọc xăng. Ngoài ra, bơm xăng của nhiều dòng xe hiện đại được đặt ngâm trong bình và được làm mát bằng chính xăng. Chạy xe với bình xăng cạn kiệt sẽ làm bơm xăng bị nóng và nhanh hỏng, chi phí thay thế không hề rẻ.
Lời khuyên: Hãy đổ xăng khi kim chỉ còn khoảng 1/4 bình. Điều này vừa giúp bảo vệ hệ thống nhiên liệu, vừa giúp bạn không phải dắt bộ giữa đường.
9. Độ xe, lắp đồ chơi “dỏm” không tính toán
Làm đẹp, nâng cấp cho “xế yêu” là một thú vui chính đáng. Tuy nhiên, việc sử dụng các phụ tùng, đồ chơi kém chất lượng hoặc can thiệp vào hệ thống điện, máy móc mà không có kiến thức sẽ mang lại nhiều rắc rối.
Hậu quả: Lắp các loại đèn LED, còi công suất lớn không qua rơ-le có thể gây quá tải, chập cháy hệ thống điện. Thay bugi, IC, pô độ không đồng bộ có thể làm sai lệch thời điểm đánh lửa, gây hao xăng, nóng máy, thậm chí hỏng piston. Sử dụng các phụ tùng không rõ nguồn gốc có thể gây nguy hiểm khi vận hành.
Lời khuyên: Nếu muốn nâng cấp xe, hãy tìm đến các cửa hàng uy tín, sử dụng phụ tùng từ các thương hiệu có tên tuổi và quan trọng nhất là được thực hiện bởi những người thợ có chuyên môn cao.
10. Để xe “đắp chiếu” quá lâu không hoạt động
Trái ngược với việc chạy quá nhiều, việc không sử dụng xe trong một thời gian dài cũng gây ra nhiều vấn đề.
Hậu quả:
- Bình ắc quy: Sẽ tự xả và hết điện, không thể đề máy được.
- Xăng: Xăng cũ để lâu sẽ bị biến chất, đóng cặn, gây khó nổ và tắc nghẽn hệ thống nhiên liệu.
- Lốp xe: Áp suất sẽ giảm dần, việc đỗ một chỗ quá lâu có thể làm lốp bị “méo”, biến dạng tại điểm tiếp xúc.
- Các chi tiết kim loại: Có thể bị oxy hóa, rỉ sét, đặc biệt là sên, đĩa phanh.
Lời khuyên: Nếu không sử dụng xe trong thời gian dài (trên 2 tuần), hãy cố gắng khởi động xe và cho máy chạy tại chỗ khoảng 5-10 phút mỗi tuần. Nếu phải cất xe trong nhiều tháng, hãy đổ đầy bình xăng, tháo cọc âm của bình ắc quy và dựng chống đứng để giảm áp lực lên lốp.
Kết luận
Chăm sóc một chiếc xe cũng giống như chăm sóc sức khỏe của chính mình. Bằng cách thay đổi những thói quen nhỏ và để ý đến “người bạn đồng hành” của mình hơn, bạn không chỉ giúp xe luôn vận hành bền bỉ, êm ái mà còn tiết kiệm được một khoản tiền sửa chữa không nhỏ. Hi vọng qua bài viết này của Yêu Môtô, anh em sẽ có thêm kinh nghiệm để giữ cho “chiến mã” của mình luôn trong tình trạng tốt nhất.
Chúc anh em luôn có những hành trình an toàn và đầy hứng khởi!