Tại sao việc tự căn chỉnh xích xe lại quan trọng đến vậy?
Chào anh em biker của Yêu Môtô,
Chắc hẳn không ít lần anh em cảm thấy chiếc “chiến mã” của mình có những dấu hiệu lạ: tiếng “xè xè” khó chịu khi chạy, cảm giác xe bị giật cục khi lên ga hoặc giảm ga đột ngột. Một trong những thủ phạm hàng đầu gây ra tình trạng này chính là bộ nhông sên dĩa (NSD), và cụ thể hơn là sợi xích (sên) bị chùng.
Nhiều anh em thường chọn giải pháp nhanh gọn là chạy ngay ra tiệm sửa xe. Nhưng bạn có biết, việc căn chỉnh xích xe là một trong những kỹ năng bảo dưỡng cơ bản nhất mà bất kỳ ai yêu xe, muốn tự tay chăm sóc “xế cưng” của mình đều có thể làm được tại nhà. Việc này không chỉ giúp bạn tiết kiệm một khoản chi phí nhỏ, mà quan trọng hơn, nó mang lại rất nhiều lợi ích:
- An toàn là trên hết: Một sợi xích quá chùng có thể tuột khỏi đĩa hoặc bánh răng, gây kẹt cứng bánh sau đột ngột và dẫn đến tai nạn cực kỳ nguy hiểm. Ngược lại, xích quá căng sẽ làm mòn NSD nhanh chóng, thậm chí có thể làm gãy trục hoặc phá hỏng vòng bi.
- Tối ưu hiệu suất: Xích được căn chỉnh đúng độ chùng giúp truyền tải sức mạnh từ động cơ đến bánh sau một cách mượt mà và hiệu quả nhất, mang lại cảm giác lái “bốc” và êm ái hơn.
- Tăng tuổi thọ cho xe: Chăm sóc và căn chỉnh NSD định kỳ giúp giảm hao mòn, kéo dài tuổi thọ cho cả bộ ba nhông – sên – dĩa, giúp bạn tiết kiệm chi phí thay thế về lâu dài.
- Thấu hiểu “chiến mã”: Tự tay làm những việc nhỏ như thế này là cách tuyệt vời để bạn kết nối và hiểu hơn về chiếc xe của mình. Cảm giác tự mình khắc phục một vấn đề và thấy xe vận hành tốt hơn thật sự rất tuyệt vời.
Trong bài viết này, Yêu Môtô sẽ hướng dẫn anh em từng bước chi tiết, dễ hiểu nhất để có thể tự tin “chẩn đoán” và “điều trị” cho sợi xích của mình ngay tại nhà. Hãy cùng bắt đầu nhé!
Dấu hiệu cho thấy xích xe của bạn cần được “chăm sóc”
Làm sao để biết khi nào cần phải tăng xích? Hãy lắng nghe và quan sát chiếc xe của bạn. Dưới đây là những dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy đã đến lúc bạn cần dành chút thời gian cho bộ NSD:
- Tiếng ồn lạ: Đây là dấu hiệu dễ nhận biết nhất. Khi xích bị chùng, nó sẽ va đập vào gắp sau (swingarm) hoặc carte che sên, tạo ra tiếng kêu “lọc cọc”, “xè xè” rất khó chịu, đặc biệt là khi đi qua những đoạn đường dằn xóc.
- Xích võng xuống quá nhiều: Nhìn bằng mắt thường, bạn có thể thấy sợi xích bị chùng xuống rõ rệt. Độ chùng tiêu chuẩn của hầu hết các loại xe máy thường dao động từ 20-30mm. Nếu vượt quá con số này, bạn cần phải căn chỉnh lại.
- Xe bị giật khi tăng/giảm ga: Khi xích chùng, sẽ có một độ trễ nhất định trong việc truyền lực. Điều này gây ra hiện tượng xe bị giật, không mượt mà mỗi khi bạn thốc ga hoặc giảm ga.
- Cảm giác trễ ga: Bạn cảm thấy tay ga không còn nhạy như trước, xe có vẻ “ì” hơn dù động cơ vẫn hoạt động bình thường.
Nếu chiếc xe của bạn đang có một trong những triệu chứng trên, đừng chần chừ nữa, hãy chuẩn bị đồ nghề và bắt tay vào việc thôi!
Chuẩn bị “đồ nghề” – những dụng cụ cần thiết
Để công việc diễn ra suôn sẻ, bạn cần chuẩn bị một vài dụng cụ cơ bản. Hầu hết chúng đều có thể tìm thấy trong bộ đồ nghề theo xe hoặc mua dễ dàng tại các cửa hàng dụng cụ.
- Cờ lê hoặc tuýp: Bạn sẽ cần một chiếc cỡ lớn để mở ốc trục bánh sau (thường là cỡ 19, 22, 24 tùy xe) và hai chiếc cờ lê nhỏ hơn (thường là cỡ 10, 12) để điều chỉnh ốc tăng sên.
- Thước kẻ hoặc thước dây: Dùng để đo độ chùng của xích một cách chính xác.
- Đội nâng xe (nếu có): Sử dụng đội nâng gắp sau sẽ giúp bánh xe được treo tự do, việc xoay bánh và căn chỉnh sẽ dễ dàng và chính xác hơn rất nhiều. Nếu không có, bạn có thể sử dụng chân chống giữa của xe.
- Găng tay bảo hộ: Xích xe thường rất bẩn và dính dầu mỡ, hãy bảo vệ đôi tay của bạn.
- Dung dịch vệ sinh và bôi trơn xích: Tiện thể căn chỉnh, hãy vệ sinh và bôi trơn lại cho sợi xích luôn nhé. Một sợi xích sạch sẽ và đủ chất bôi trơn sẽ hoạt động êm ái hơn rất nhiều.
Mẹo nhỏ: Hãy tham khảo sách hướng dẫn sử dụng (user manual) của xe. Trong đó sẽ có thông số chính xác về độ chùng xích tiêu chuẩn và kích thước các loại ốc, giúp bạn chuẩn bị dụng cụ phù hợp nhất.
Hướng dẫn chi tiết 5 bước căn chỉnh xích xe tại nhà
Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ dụng cụ, chúng ta sẽ đi vào phần quan trọng nhất. Hãy thực hiện một cách cẩn thận và từ từ theo các bước dưới đây.
Bước 1: Dựng xe và xác định độ chùng tiêu chuẩn
Đầu tiên, hãy dựng xe trên một mặt phẳng bằng phẳng. Tốt nhất là sử dụng đội nâng hoặc chân chống giữa để bánh sau không chạm đất. Điều này giúp bạn dễ dàng xoay bánh xe để tìm điểm xích chùng nhất.
Tiếp theo, hãy xác định độ chùng tiêu chuẩn cho xe của bạn. Thông số này thường được nhà sản xuất dán trên một tem nhỏ ở gắp sau hoặc ghi rõ trong sách hướng dẫn sử dụng. Thông thường, độ chùng lý tưởng nằm trong khoảng 20-30mm đối với xe phổ thông và 25-35mm đối với các dòng xe adventure hoặc cào cào.
Dùng tay xoay nhẹ bánh xe và tìm vị trí mà bạn cảm thấy sợi xích chùng nhất. Sau đó, dùng thước đặt ở chính giữa khoảng cách giữa nhông trước và dĩa sau, đo khoảng dao động lên xuống của sợi xích. Nếu nó nằm ngoài ngưỡng tiêu chuẩn, chúng ta sẽ chuyển sang bước tiếp theo.
Bước 2: Nới lỏng ốc trục bánh sau
Sử dụng tuýp hoặc cờ lê cỡ lớn để nới lỏng con ốc to nhất giữ trục bánh sau. Bạn chỉ cần nới lỏng nó ra một chút, vừa đủ để bánh xe có thể dịch chuyển về phía trước hoặc sau, tuyệt đối không tháo hẳn ra. Một số xe có thể có chốt chẻ để hãm ốc, bạn cần tháo chốt này ra trước.
Bước 3: Điều chỉnh ốc tăng sên
Bây giờ, hãy nhìn vào hai bên đầu của gắp sau, bạn sẽ thấy có hai con ốc nhỏ hơn, đây chính là ốc tăng sên. Chúng có tác dụng đẩy hoặc kéo trục bánh xe về phía sau, qua đó làm tăng hoặc giảm độ căng của xích.
Dùng hai cờ lê nhỏ, một chiếc để giữ cố định con ốc hãm, chiếc còn lại để xoay ốc điều chỉnh. Để tăng xích (làm xích căng hơn), bạn hãy siết ốc điều chỉnh theo chiều kim đồng hồ. Ngược lại, để giảm xích (làm xích chùng hơn), hãy nới ốc điều chỉnh ngược chiều kim đồng hồ.
Lưu ý quan trọng nhất: Bạn phải điều chỉnh cả hai con ốc ở hai bên một cách đều nhau. Ví dụ, nếu bạn siết ốc bên phải vào nửa vòng, bạn cũng phải siết ốc bên trái vào đúng nửa vòng. Việc này đảm bảo bánh xe luôn thẳng hàng, không bị lệch.
Bước 4: Kiểm tra và căn chỉnh lại
Sau mỗi lần điều chỉnh nhỏ, hãy dùng thước để đo lại độ chùng của xích. Hãy kiên nhẫn thực hiện từ từ cho đến khi đạt được độ chùng tiêu chuẩn như nhà sản xuất khuyến cáo.
Đồng thời, hãy kiểm tra xem bánh xe có thẳng hàng không. Hầu hết các xe đều có các vạch chia trên gắp sau. Hãy đảm bảo rằng miếng kim loại chỉ thị ở hai bên trục bánh xe đang chỉ vào cùng một vạch. Nếu một bên lệch, bánh xe của bạn sẽ bị xiên, gây mòn lốp không đều, mòn NSD và rất nguy hiểm khi vận hành.
Bước 5: Siết lại ốc trục và kiểm tra lần cuối
Khi đã đạt được độ chùng hoàn hảo và bánh xe đã thẳng hàng, hãy siết chặt lại con ốc hãm ở hai bên ốc tăng sên trước. Sau đó, dùng lực vừa phải siết chặt lại ốc trục bánh sau. Nếu có dụng cụ đo lực siết, hãy tuân thủ thông số của nhà sản xuất. Nếu không, hãy siết đủ chặt để đảm bảo an toàn.
Cuối cùng, hãy kiểm tra lại mọi thứ một lần nữa. Kiểm tra lại độ chùng xích (sau khi siết ốc trục, xích có thể căng hơn một chút). Dùng tay quay bánh xe xem có trơn tru không, có bị kẹt hay phát ra tiếng động lạ không. Đừng quên kiểm tra lại phanh sau xem có hoạt động bình thường không.
Những sai lầm cần tránh khi tự tăng xích
Công việc này tuy đơn giản nhưng nếu không cẩn thận, bạn có thể mắc phải những sai lầm gây hại cho xe:
- Tăng xích quá căng: Đây là sai lầm phổ biến và nguy hiểm nhất. Xích quá căng sẽ tạo áp lực cực lớn lên nhông, dĩa, trục và vòng bi, gây hao mòn cấp số nhân. Nó cũng làm giảm khả năng hoạt động của hệ thống treo sau và có thể gây gãy xích đột ngột.
- Để xích quá chùng: Như đã nói ở trên, xích quá chùng có nguy cơ tuột ra khỏi NSD, gây kẹt bánh và tai nạn.
- Căn bánh xe bị lệch: Điều chỉnh ốc tăng sên hai bên không đều sẽ làm bánh sau bị lệch, gây mòn lốp và NSD không đều, xe chạy không ổn định.
- Quên siết ốc: Một sự đãng trí chết người. Luôn đảm bảo tất cả các con ốc đã được siết chặt an toàn trước khi vận hành xe.
Lời kết – Tự tin chăm sóc “chiến mã” của bạn
Vậy là chỉ với vài bước đơn giản và một chút cẩn thận, anh em đã có thể tự tay căn chỉnh lại bộ xích cho “xế yêu” của mình. Việc tự bảo dưỡng xe không chỉ là để tiết kiệm tiền, mà còn là một trải nghiệm, một cách để thể hiện tình yêu và sự gắn kết với người bạn đồng hành trên mọi nẻo đường.
Lần tới, khi nghe thấy tiếng “lọc cọc” quen thuộc, thay vì lo lắng, bạn hãy mỉm cười và tự tin rằng mình hoàn toàn có thể xử lý được. Chúc anh em thực hiện thành công và luôn có những hành trình an toàn, êm ái bên chiếc xe của mình!
