Khi nào nên thay mũ bảo hiểm? 5 dấu hiệu không thể bỏ qua

Người bạn đồng hành thầm lặng và tầm quan trọng của việc “nghỉ hưu” đúng lúc

Đối với mỗi biker, chiếc mũ bảo hiểm không chỉ là một vật dụng bắt buộc theo luật giao thông. Nó là người bạn đồng hành thầm lặng, là lớp bảo vệ cuối cùng và quan trọng nhất giữa chúng ta và những rủi ro khó lường trên đường. Chúng ta sẵn sàng chi hàng triệu, thậm chí hàng chục triệu đồng để sở hữu một chiếc mũ xịn, với thiết kế đẹp mắt và công nghệ tiên tiến. Thế nhưng, có một câu hỏi mà nhiều anh em lại vô tình bỏ qua: Khi nào nên thay mũ bảo hiểm?

Nhiều người có suy nghĩ rằng, chỉ cần mũ chưa từng va đập, trông còn mới thì vẫn có thể tiếp tục sử dụng. Đây là một quan niệm cực kỳ sai lầm và có thể đánh đổi bằng chính sự an toàn của bạn. Giống như mọi trang bị bảo hộ khác, mũ bảo hiểm cũng có tuổi thọ và sẽ bị xuống cấp theo thời gian, ngay cả khi bạn cất nó trong tủ. Trong bài viết này, Yêu Môtô sẽ cùng anh em tìm hiểu chi tiết về các dấu hiệu cho thấy “người bạn đồng hành” của bạn đã đến lúc cần được “nghỉ hưu” và thay thế bằng một chiếc mũ mới.

Tại sao mũ bảo hiểm lại có “hạn sử dụng”? Hiểu về cấu tạo cốt lõi

Để biết tại sao cần thay mũ định kỳ, trước hết chúng ta cần hiểu về cấu tạo và cách thức hoạt động của nó. Một chiếc mũ bảo hiểm chất lượng thường bao gồm 3 lớp chính, và sự xuống cấp của chúng chính là lý do cốt lõi quyết định tuổi thọ của mũ.

• Lớp vỏ ngoài (Outer Shell): Thường được làm từ nhựa ABS, sợi thủy tinh, sợi carbon… Lớp này có nhiệm vụ phân tán lực tác động ban đầu trên một diện tích rộng, đồng thời chống lại sự đâm xuyên của các vật nhọn. Theo thời gian, tác động của tia UV từ ánh nắng mặt trời, sự thay đổi nhiệt độ và các yếu tố môi trường sẽ làm vật liệu này trở nên giòn và dễ nứt vỡ hơn.
• Lớp xốp hấp thụ xung động EPS (Expanded Polystyrene): Đây chính là “trái tim” của chiếc mũ, là bộ phận quan trọng nhất quyết định khả năng bảo vệ của mũ. Lớp xốp dày và cứng này được thiết kế để nén lại và biến dạng khi có va chạm, qua đó hấp thụ và triệt tiêu phần lớn lực tác động truyền vào đầu người đội. Điều quan trọng cần nhớ: Quá trình biến dạng của xốp EPS là không thể đảo ngược. Một khi đã bị nén lại, nó sẽ mất đi khả năng hấp thụ lực ở vị trí đó. Hơn nữa, các loại keo, nhựa và vật liệu trong lớp xốp này cũng sẽ tự phân hủy và mất dần tính liên kết theo thời gian, kể cả khi bạn không sử dụng.
• Lớp lót và đệm mút (Comfort Liner/Padding): Đây là phần tiếp xúc trực tiếp với đầu của bạn, có tác dụng tạo sự thoải mái, êm ái và giúp mũ ôm khít vào đầu. Mồ hôi, dầu từ da đầu và các sản phẩm chăm sóc tóc sẽ dần làm cho lớp lót này bị xẹp, chai cứng và không còn độ đàn hồi.

Chính sự xuống cấp tự nhiên của cả ba lớp này, đặc biệt là lớp xốp EPS, là lý do tại sao mọi nhà sản xuất đều khuyến cáo người dùng nên thay mũ bảo hiểm định kỳ.

5 Dấu hiệu “báo động” đã đến lúc thay mũ bảo hiểm mới

Vậy, đâu là những cột mốc và dấu hiệu cụ thể cho thấy bạn cần nghiêm túc cân nhắc việc đầu tư một chiếc mũ mới? Hãy kiểm tra “người bạn đồng hành” của mình theo 5 tiêu chí dưới đây.

1. Mũ đã từng va chạm hoặc làm rơi mạnh

Đây là quy tắc vàng và không có ngoại lệ. Bất kỳ chiếc mũ bảo hiểm nào đã trải qua một vụ va chạm, dù bạn có thấy vết nứt bên ngoài hay không, đều phải được thay thế.

Như đã giải thích ở trên, lớp xốp EPS bên trong sẽ bị nén lại tại điểm va chạm để bảo vệ đầu bạn. Vết nén này thường rất nhỏ và không thể nhìn thấy bằng mắt thường vì nó nằm ẩn dưới lớp vỏ. Tuy nhiên, tại vị trí đó, khả năng hấp thụ lực của mũ gần như bằng không. Nếu không may xảy ra va chạm lần thứ hai vào đúng điểm yếu đó, chiếc mũ sẽ không còn tác dụng bảo vệ nữa.

Ngay cả việc làm rơi mũ từ độ cao ngang tầm tay xuống nền cứng cũng có thể gây ra những tổn thương vi mô cho lớp xốp EPS. Vì vậy, hãy luôn trân trọng và cẩn thận với chiếc mũ của mình. Nếu đã lỡ xảy ra va chạm, đừng tiếc tiền, hãy thay mũ mới ngay lập tức.

2. Mũ đã quá “tuổi” theo khuyến nghị của nhà sản xuất

Hầu hết các nhà sản xuất mũ bảo hiểm uy tín trên thế giới (như Shoei, Arai, AGV, HJC…) đều đưa ra khuyến nghị chung về tuổi thọ sản phẩm. Cụ thể:

• Từ 3 đến 5 năm kể từ ngày sản xuất đối với mũ được sử dụng thường xuyên.
• Khoảng 7 năm kể từ ngày sản xuất nếu mũ ít được sử dụng và bảo quản trong điều kiện lý tưởng.

Lưu ý quan trọng: Tuổi thọ được tính từ ngày sản xuất (date of manufacture), không phải ngày bạn mua mũ. Ngày sản xuất thường được in trên một tem dán bên trong mũ, dưới lớp lót hoặc trên quai đeo. Với khí hậu nóng ẩm và cường độ nắng cao như ở Việt Nam, quá trình lão hóa vật liệu có thể diễn ra nhanh hơn. Do đó, mốc 5 năm là giới hạn an toàn tối đa mà bạn nên tuân thủ.

3. Các bộ phận bên ngoài có dấu hiệu xuống cấp rõ rệt

Hãy dành thời gian kiểm tra kỹ lưỡng chiếc mũ của bạn. Những dấu hiệu “lão hóa” sau đây là lời cảnh báo rõ ràng:

• Vỏ mũ: Xuất hiện các vết nứt nhỏ, bề mặt nhựa bị bạc màu, giòn hoặc có cảm giác dính tay. Đây là dấu hiệu vật liệu đã bị tia UV và nhiệt độ làm cho xuống cấp.
• Quai đeo và khóa cài: Dây quai bị sờn, tưa rách, mất đi độ chắc chắn. Khóa cài bị gỉ sét, kẹt hoặc không còn đóng/mở một cách trơn tru, dứt khoát. Quai và khóa là bộ phận giữ cho mũ nằm yên trên đầu bạn khi có va chạm, nếu chúng bị hỏng thì chiếc mũ đắt tiền đến mấy cũng trở nên vô dụng.
• Các chi tiết nhựa, cao su: Viền cao su quanh mũ bị bong tróc, chai cứng. Các hốc gió bị kẹt, gãy lẫy. Đây là những dấu hiệu cho thấy tổng thể chiếc mũ đã không còn ở trạng thái tốt nhất.

4. Lớp lót bên trong không còn ôm khít, vừa vặn

Một chiếc mũ bảo hiểm chỉ phát huy tối đa tác dụng khi nó vừa vặn và ôm khít lấy đầu người đội. Sau một thời gian dài sử dụng, lớp lót và đệm mút bên trong sẽ bị xẹp đi do tác động của mồ hôi, dầu và lực ép liên tục.

Khi đó, bạn sẽ cảm thấy chiếc mũ trở nên lỏng lẻo. Hãy thử đội mũ lên và lắc đầu qua lại. Nếu mũ bị xê dịch một cách dễ dàng, đó là dấu hiệu nó đã quá rộng. Một chiếc mũ lỏng không chỉ gây khó chịu khi chạy ở tốc độ cao mà còn cực kỳ nguy hiểm khi xảy ra va chạm, vì nó có thể bị xoay hoặc thậm chí văng ra khỏi đầu bạn.

5. Công nghệ an toàn đã trở nên lỗi thời

Thế giới mũ bảo hiểm luôn không ngừng phát triển. Các tiêu chuẩn an toàn mới liên tục ra đời (ví dụ như ECE 22.06 thay thế cho 22.05), cùng với đó là những công nghệ bảo vệ tiên tiến hơn như MIPS (Hệ thống bảo vệ tác động đa hướng), vật liệu siêu nhẹ và bền hơn, thiết kế khí động học tối ưu hơn…

Nếu chiếc mũ của bạn đã được sản xuất từ 7-10 năm trước, dù có thể trông còn mới, nó gần như chắc chắn đã lỗi thời về mặt công nghệ an toàn so với các sản phẩm hiện tại. Nâng cấp lên một chiếc mũ mới không chỉ là thay thế một vật dụng cũ, mà còn là tự trang bị cho mình một cấp độ bảo vệ vượt trội hơn.

Mẹo bảo quản để tối đa hóa tuổi thọ mũ bảo hiểm

Dù việc thay mũ định kỳ là không thể tránh khỏi, nhưng “của bền tại người”. Việc chăm sóc và bảo quản đúng cách sẽ giúp chiếc mũ của bạn luôn ở trong tình trạng tốt nhất trong suốt vòng đời của nó.

• Vệ sinh thường xuyên: Tháo lớp lót ra và giặt nhẹ nhàng bằng tay với dầu gội trẻ em hoặc dung dịch chuyên dụng. Phơi khô tự nhiên ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Lau sạch vỏ mũ bằng khăn mềm và nước sạch.
• Bảo quản đúng nơi: Cất mũ ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh xa nguồn nhiệt, ánh nắng mặt trời và các loại hóa chất (xăng, dầu, dung môi…). Tốt nhất là đặt mũ trên một bề mặt phẳng hoặc trong túi đựng mũ chuyên dụng.
• Tránh treo mũ trên gương xe: Việc này có thể làm hỏng lớp xốp EPS và làm giãn lớp lót bên trong.
• Không dán decal bừa bãi: Một số loại keo trong decal có thể phản ứng hóa học và làm ảnh hưởng đến cấu trúc của lớp vỏ mũ. Hãy tìm hiểu kỹ trước khi trang trí cho mũ.

Đầu tư cho mũ bảo hiểm là đầu tư cho chính bạn

Chiếc mũ bảo hiểm là khoản đầu tư quan trọng nhất cho sự an toàn của mỗi biker. Đừng vì tiếc một khoản tiền mà đánh cược với tính mạng và sức khỏe của bản thân. Hãy xem việc thay mũ bảo hiểm định kỳ là một phần tất yếu trong văn hóa chơi xe, giống như việc bạn thay dầu, bảo dưỡng chiếc xe yêu quý của mình.

Hãy thường xuyên kiểm tra mũ của bạn dựa trên 5 dấu hiệu mà Yêu Môtô đã chia sẻ. Hãy là một biker thông thái, luôn đặt an toàn lên hàng đầu. Một chiếc mũ mới, vừa vặn và đạt chuẩn không chỉ bảo vệ bạn, mà còn mang lại sự tự tin và thoải mái để tận hưởng trọn vẹn mọi cung đường. Chúc anh em vạn dặm bình an!